Festiwal Jesieni i księżycowe ciasteczka

Czuwaj! 

Ani się obejrzeliśmy a tu minął rok w kalendarzu lunarnym. 13 dni temu mieliśmy pierwszy jesienny księżyc w nowiu a już za 2 dni…”Pełnia zbiorów”. 

Dokładnie w noc pierwszej, jesiennej pełni Księżyca, która nazywana jest “pełnią zbiorów”, przypada Mid Autumn Festival, drugie co do ważności święto w Azji.

Zgodnie z wielowiekową tradycją, czas festiwalu określony jest na 15. dzień, ósmego miesiąca kalendarza księżycowego, w zgodzie z którym, dzień ten przypada średnio pomiędzy połową września a połową października w kalendarzu gregoriańskim. 

To właśnie 21. września, podczas pierwszej jesiennej pełni księżyca, Festiwal Jesieni będzie miał swój kulminacyjny punkt w tym roku.

Czas zacząć przygotowania do Mid Autumn Festival. 

To czas szczególny. Pora  deszczowa powoli się kończy i nastaje pora sucha. W kalendarzu buddyjskim to czas na przeprosiny. Dla wszystkich i za wszystko. To także czas podziękowania za bogate zbiory ryżu. Tak dla spokoju ducha. A przy okazji to czas spotkań rodzinnych i obdarowywania się ciasteczkami księżycowymi.

W oczekiwaniu na pełnię, posłuchajcie legend i mitów związanych z tym pięknym świętem.

Zajmiemy się też najważniejszym elementem Festiwalu Jesieni - ciasteczkami księżycowymi. 

Zacznijmy od genezy azjatyckiego Święta Plonów.

Chiny, Wietnam, Kambodża, Malezja i Singapur to główne miejsca celebracji.

Nie mniej, święto to obchodzone jest praktycznie w całej Azji. Także Laos, Indie, Filipiny i Indonezja praktykują celebrację pierwszej, jesiennej pełni księżyca.

Mimo że poszczególne kraje mają nieco inne rytuały, to wszystkie one skupiają się wokół trzech głównych filarów. 

Pierwszy filar to spotkania rodzinne. Całe rodziny spotykają się żeby świętować dobre zbiory, konsekwentnie zacieśniać więzy rodzinne i snuć opowieści przy pełni księżyca. 

Drugi filar tego święta, to podziękowania. Za bogate zbiory, za harmonię w rodzinie, za szczęśliwe przeżycie kolejnego roku w zdrowiu. 

Wyrażenie nadziei na pomyślną przyszłość, zawiera się w trzecim filarze święta, którym są modlitwy, palenie kadzidełek i prośby do bogów o wsparcie, o urodę, o potomstwo i o długie życie. Mówiąc krótko, o świetlaną przyszłość.

Wyobraźcie sobie, że pierwsze wzmianki o tym jesiennym festiwalu, datują się na 16. wiek p.n.e.. Forma, w jakiej obecnie Azja obchodzi to święto, ukształtowała się pomiędzy 6. a 9. wiekiem naszej ery.

Faktem jest, że u podstaw tego festiwalu leżała zawsze rodzina i zgoda. 

To wszak czas, kiedy Azja przygotowywała się do nadchodzącej zimy w części północnej i środkowej, oraz do pory suchej na południu kontynentu. 

Jak już zapewne wiecie, podstawą wyżywienia w Azji jest ryż. Uprawa tego zboża wymaga niezwykłych ilości wody. Nadchodząca pora sucha zazwyczaj niosła kłopoty z wyżywieniem społeczeństwa, jako że w rzekach i strumieniach, będących źródłem wody do nawadniania pól ryżowych, brakuje wody.

Mity i geneza

Oczekiwanie do pierwszej jesiennej pełni księżyca trwa dwa tygodnie. To właśnie podczas nowiu rozpoczęły się przygotowania. Na ulicach robi się kolorowo, pojawiają się sezonowe stoiska sprzedające “Moon Cake” czyli ciasteczka księżycowe, w parkach i na placach widać trenujące “drużyny smoka” czyli dzieci i młodzież przygotowujące się do korowodów i pokazów tańca smoka i lwa. 

Lampiony i ciastka księżycowe dominują na liście zakupów.

Faktem jest, że każdy region Azji świętuje na swój sposób. W wielu państwach, jak Malezja albo Singapur jest to dzień wolny od pracy. Również w  Chinach, na kontynencie i na wyspach, przygotowania idą pełną parą. W krajach takich jak Laos, Myanmar czy Kambodża bardzo popularne są gry i zabawy podobne do tych z polskich wesel.

Święto to jest także okazją do wręczania sobie tak zwanych “szczęśliwych pieniędzy” czyli “lucky money”. Najbliżsi obdarowują się czerwonymi kopertami, zawierającymi banknoty. Ma to, według zwyczajowej legendy, przynieść szczęście i powodzenie w nadchodzącym, trudnym czasie. 

Wokół tego święta powstało wiele legend i mitów. Wiele tradycji, o których opowiem, powiązanych jest z genezą Mid Autumn Festival.

Pierwsze wzmianki o festiwalu datują się na szesnasty wiek p.n.e. i w tych, najstarszych zapisach, mówi się o smoku, który przyciągnął deszcze nad pola ryżowe. W związku z tym wydarzeniem, ustanowiono piętnasty dzień ósmego miesiąca kalendarze księżycowego jako święto. 

Pierwsze oryginalne zapisy nazwy jako Mid Autumn Festival pojawiły się w okolicach dziesiątego wieku p.n.e.. Zostały one zatwierdzone przez panującą wówczas dynastii Zhou i pozostają do dzisiaj w tradycji taoizmu i chińskich wierzeń ludowych.

Oficjalnie wprowadzono to święto do kalendarza w czasie panowania dynastii Song której panowanie przypadało w latach 960 -1127. Od tego czasu święto to obchodzone jest co roku regularnie i podlega ochronie prawnej. 

Inną ciekawą legendę przekazują sobie, z pokolenia na pokolenie, mieszkańcy południowych prowincji Chin.  Według niej, księżyc i słońce są małżeństwem a gwiazdy są ich dziećmi.

Zgodnie z tą legendą, w każdym miesiącu kiedy księżyc jest w ciąży staje się okrągły, a kiedy przybiera postać cienkiego rogalika, rodzi się kolejne dziecko - gwiazda. Jest to jednym ze źródeł zwyczaju składania modłów do księżyca przez kobiety i mężczyźni w intencji prokreacji.

Legenda Czang `e

We wschodniej Azji, głównie w Chinach i chińsko języcznych krajach takich jak Singapur i Malezja, w tym dniu najważniejsze jest spotkanie się w gronie rodzinnym, celebrowanie pełni księżyca i słuchanie opowieści.

Jedną z najciekawszych jest opowieść o księżniczce Czang`e, która udała się na księżyc stając się Nieśmiertelną Boginią Księżyca.

Opowieść ta mówi, że w dawnych czasach żył bohaterski żołnierz nazywany Hou Yi, który był mistrzem łuczniczych i miał żonę Czang`e.

Pewnego roku, o świcie, na niebie pojawiło się 10 słońc, które sprowadziły suszę i ogromne straty w rolnictwie. Ludzie zaczęli głodować. 

Zgodnie z legendą, Hou Yi zestrzelił ze swojego łuku 9 z 10 słońc, pozostawiając tylko jedno, które dostarczało światła i ciepła w wystarczających ilościach aby przywrócić rolnictwu odpowiedni rytm i skalę.

W zamian za tak wspaniałomyślne postępowanie, Hou Yi zostało obdarowany przez bogów eliksirem nieśmiertelności.

Jako dobry mąż, nie chciał jednak dopuścić do sytuacji aby być nieśmiertelnym podczas kiedy jego żona musiałaby umrzeć. Postanowił przekazać eliksir w jej ręce z prośbą o pilnowanie i zachowanie go na przyszłość. Na nieszczęście, o całym zdarzeniu dowiedział się jeden z uczniów

Mistrza Hou Yi i pewnego dnia postanowił posiąść eliksir.

Wydarzyło się to 15. dnia, ósmego miesiąca kalendarza księżycowego, kiedy to praktykant włamał  się do domu mistrza, który w tym czasie przebywał na polowaniu. 

Po włamaniu zatakował żonę Hou Yi aby zmusić ją do oddania fiolki z eliksirem.

Chang`e  broniła się dzielnie i odmówiła wydania fiolki. Nie była jednak w stanie dłużej odpierać ataków ucznia. W desperacji postanowiła wypić eliksir aby ten, nie dostał się w niepowołane ręce. Wypity eliksir sprawił, że Chang`e stałą się nieśmiertelna. Nie chciała jednak przysparzać dodatkowych zmartwień swojemu mężowi i jednocześnie pozostać blisko dopóki ten będzie żył. Wybrała księżyc na swoją siedzibę i stamtąd pomagała mężowi. 

Kiedy Hou Yi wrócił z polowania do domu i dowiedział się o całej sytuacji, mimo ogromnego smutku, postanowił wystawić stół w ogrodzie a na nim złożyć wszystkie owoce i ciastka jakie jego żona lubiła i poprzez to, okazać szacunek i wdzięczność za poświęcenie się żony.

Kiedy ludzie zrozumieli sens tej historii, zaczęli budowa ołtarzyki dla Czang`e, paląc zapachowe kadzidełka i modląc się do księżyca w czasie Mid Autumn Festival o szczęście i bezpieczeństwo dla rodziny.

Stąd dzisiaj, kiedy spotykacie w Chinach czy w Azji, małe ołtarzyki buddyjskie a na nich owoce ciastka i napoje to jest to właśnie pokłosie tej legendy.

Z samego założenia, Festiwal Środka Jesieni jest czasem radości i wdzięczności za bogate zbiory.

To przede wszystkim okazja do tego żeby świętować na świeżym powietrzu, dzielić się ciasteczkami księżycowymi i obserwować księżyc, będąc myślami ze swoimi przodkami.

Księżyc uznany jest tutaj jako symbol harmonii i pojednania.

Ciekawym zwyczajem jest ceremonia parzenia i picia herbaty w małych czarkach. Rodzina udaje się do ogrodu gdzie na kamiennym stole zaczyna się obserwacja naczynia. Kiedy w czarce pojawi się odbicie wschodzącego księżyca w pełni, oznacza to czas powrotu do domu i delektowania się przygotowanymi na tę okoliczność daniami.

Kolejnym, ciekawym zjawiskiem, jest świętowanie tej pełni z dziesiątkami a nawet setkami lampionów, które dodatkowo rozświetlają noc podczas pełni księżyca.

Lampiony znajdują się wszędzie. Używane są do dekoracji budynków i parków, w których buduje się specjalne dekoracje oświetlone nocą, co powoduje że ludzie chętnie odwiedzają takie miejsca i świętują. 

Trudno jest dzisiaj jednak ustalić jaki jest główny cel używania lampionów. Jak już pewnie wiecie z mojego poprzedniego artykułu, lampiony mają swoje osobne święto na początku Lunarnego Roku. 

W przypadku Mid Autumn Festival, mówi się że lampiony moja po prostu oświetlić drogę ku świetlanej przyszłości. Zatem pełnią funkcję głównie dekoracyjną. W niektórych prowincjach Chin używa się lampionów do lokalnej zabawy polegającej na pisaniu zagadkowych fraz lub kalamburów a następnie prosi współbiesiadników o ich odgadnięcie.

Lampiony od zawsze funkcjonowały w Azji. Początkowo miały kształt kulisty. Później pojawił się różnego rodzaju odmiany, które praktycznie można znaleźć w każdym kolorze i w niezwykłej różnorodności jeśli chodzi o kształty. Od kulistych przez graniastosłupy czy nawet rodzaje gwiazd podobnych do polskiej gwiazdy betlejemskiej.

Czas na "Moon Cakes"

No dobrze. My tu “gadu gadu” ale może czas byłoby zobaczyć poznać i zjeść ciasteczka księżycowe?

Ciasteczka księżycowe to tradycyjny chiński przysmak z okazji Święta Środka Jesieni. Oczywiście żadne rodzinne święto nie może obyć się bez słodkości, w tym wypadku specjalnie wypiekanych ciasteczek 
月餅 - yuebing.

Wyrabianie, produkowanie i dzielenie się ciasteczkami księżycowymi to znak tradycji i kultury w całej Azji. Ich okrągły kształt symbolizuje kompletność i zjednoczenie.

W wielu rejonach Azji tradycją jest wykonywanie ciasteczek księżycowych dokładnie w noc pełni księżyca, trochę jak przygotowywanie karpia na Wigilię nieprawdaż?

Najstarszy wiekiem członek rodziny dzieli takie ciasteczka na części i obdarowuje nimi wszystkich domowników. Przypomina to nieco tradycje wigilijnego dzielenia się opłatkiem. 

We współczesnych czasach, kiedy nie mamy za dużo czasu, ciasteczka księżycowe kupowane są w cukierniach, w sklepach albo na straganach ulicznych. Jednak tradycja obdarowywania się ciasteczkami jako symbol utrzymania kręgu rodzinnego w zdrowiu i szczęściu, pozostała.

Jedna z legend głosi, że w czasach kiedy Mongołowie okupowali terytorium północnych Chin, ciasteczka księżycowe używany był jako swego rodzaju nośnik informacji. Ukryte wewnątrz nadzienia karteczki z informacjami, mogły dzięki nim dotrzeć do wielu Chińczyków i pozwoliły na zorganizowanie powstania przeciwko Mongołom. 

W Wietnamie ciastka księżycowe znane są jako bánh trung thu (dosłownie „ciasto w środku jesieni”).  Wietnamskie ciasteczka księżycowe są zwykle sprzedawane pojedynczo lub w zestawach po cztery.  Istnieją dwa rodzaje ciastek księżycowych: bánh nướng (pieczone ciastko księżycowe) i bánh dẻo (księżycowe ciastko z kleistym ryżem).

 Można powiedzieć, że „bánh nướng” i „bánh dẻo” to dwa szczególne rodzaje ciasta w Wietnamie.  Cieszą się dużą popularnością i są sprzedawane tylko w okresie Mid Autumn Festival.  Wietnamskie ciasteczka księżycowe często mają kształt koła (średnica 10 cm) lub kwadratu (długość ok. 7–8 cm) i grubości 4–5 cm.  Większe rozmiary nie są rzadkością.  Ich wygląd w dużej mierze przypomina chińskie odpowiedniki, chociaż można znaleźć również inne wzornictwo takie jak prosiaczki, ryba, krewetka itp.

Ciasteczka księżycowe mają dwie podstawowe części: skórkę i nadzienie.  

Składniki zazwyczaj to: dżem, suszona kiełbasa, pasta z fasoli mung, sól, cukier, olej jadalny, smalec w cukrze, nasiona lotosu, nasiona arbuza itp. W porównaniu z innymi wariantami, wietnamski “moon cake” smakuje bardziej słodko.  Dlatego, aby to zrównoważyć, często dodaje się solone żółtko.  Można je od razu upiec lub zjeść.

 „Bánh nướng” (pieczone ciastko) jest przyrządzane z mąki pszennej, oleju kuchennego i prostego syropu gotowanego ze słodem.  Po napełnieniu różnymi kombinacjami solonego żółtka, suszonej kiełbasy, pasty z fasoli mung, soli, cukru, oleju spożywczego, słonej słoniny, nasion lotosu, nasion arbuza, zostanie następnie upieczone w piekarniku.  Ciastka muszą być stale obracane w piekarniku, aby się nie przypaliły.

 „Bánh dẻo” (kleisty ryż) jest łatwiejszy do zrobienia niż „bánh nướng”.  Skórka i nadzienie są wstępnie ugotowane.  Skórka jest zrobiona z prażonej kleistej mąki ryżowej, wody z kwiatu pomelo lub wanilii i prostego syropu.  Po zmiękczeniu mąki ryżowej nadziewa się nadzienie podobne do pieczonego księżycowego ciasta, a następnie ciasto wkłada się do foremki posypanej cienką warstwą mąki, aby zapobiec przywieraniu.  Ciasteczka można jeść niemal natychmiast.  „Bánh dẻo” nie jest jednak tak popularny jak „bánh nướng”.

Chcecie poznać przepis?

Oto składniki:

NA CIASTO:

• 150 g gęstego syropu cukrowego
• 45 g oleju roślinnego
• 1,5 łyżeczki wody wymieszanej z 0,25 łyżeczki sody oczyszczonej i lekko podgrzanej 
• 200 g mąki
   

NA NADZIENIE FASOLOWE:

• 1,5 szklanki gotowanej fasoli - wedle uznania - czerwonej, czarnej
• 0,3 szklanki cukru
• 2 łyżki oleju kokosowego 
• Oraz foremka do ciasteczek, może być z dowolnym wzorem

A teraz przygotowanie:

• Syrop cukrowy wymieszać z olejem i wodą na jednolitą masę. 
• Dodać mąkę i mieszać do uzyskania gęstego ciasta, które wyrabiać kolejno ręcznie przez kilka minut. 
• Ciasto zawinąć w folię spożywczą i wstawić na 1 godzinę do lodówki. 
• Fasola powinna być rozgotowana. Zblendować fasolę z cukrem. Dodać olej kokosowy i podgrzewać na średnim ogniu przez 5-7 minut. 
• Fasola musi zgęstnieć. Ostudzić. 
• Ciasto wyjąć z lodówki i zarobić. 
• Podzielić na jednakowe kawałki. 
• Z każdej uformować kulkę, a z niej placuszek. 
• Na każdym placuszku ułożyć po sporej kulce nadzienia, owinąć ciastem, skleić i włożyć do foremki. 
• Odcisnąć wzór i ułożyć ciasteczko na blasze. 
• Blachę z gotowymi ciasteczkami wstawić do piekarnika rozgrzanego do 170°C i piec przez 20 minut.

Łatwe prawda?

Teraz i wy możecie delektować się smakiem pysznych, choć nieco ciężkich kalorycznie, ciasteczek  księżycowych. Smacznego!

A póki co, księżyc widzialny jest już w 97%. Nadchodzi pierwsza, jesienna pełnia księżyca roku 2021. 

Czas odkurzyć lampiony i przygotować życzenia.
Kiedy jest pełnia, każde życzenie się spełnia!

   Zobacz także

Muzyka do podcastu i radia pochodzi z serwisu Pixabay.com 

Muzyka do podcastu i radia pochodzi z serwisu Pixabay.com

Muzyka do podcastu i radia pochodzi z serwisu Pixabay.com