Tajlandia - Songkran- Nowy Rok i Azjatycki Lany Poniedziałek
Dzień dobry w przeddzień Tajskiego Nowego roku!
Wczoraj wieczorem zaczęły zbierać się pierwsze deszczowe chmury nad Mexico City. Temperatury też niższe o kilka stopni. Zwiastuje to rychłe nadejście pory deszczowej, która w tym roku spóźnia się już 2 tygodnie. W każdym razie, od października 2023 miałem tylko 2 deszczowe dni w CDMX. Czas przygotować się na opady.
Jesteśmy tuż po pełnym zaćmieniu słońca widocznym w Meksyku i Stanach Zjednoczonych. W samym Mexico City było to 75% pokrycia tarczy słońca przez księżyc.
Jesteśmy tuż po Wielkanocy. Z perspektywy Ameryki Łacińskiej, Wielkanoc kojarzy się głównie z zabawą w szukanie kolorowych jajek w niedzielny poranek. To za sprawą Stanów Zjednoczonych, których tradycje są powszechnie znane. I to w zasadzie tyle.
Nie jest tutaj znana kultura święconki i nie ma tradycji śniadania wielkanocnego w takim wydaniu jak w Polsce. Biała kiełbasa, wędzonki, żurek, mazurki i tradycja dzielenia się jajkiem? Zapomnij, w Ameryce , podobnie jak w Azji, nie istnieją.
Przeglądając zapiski z moich podróży, starałem się odszukać coś, co będzie pewnego rodzaju łącznikiem pomiędzy kulturą europejską i azjatycką. Coś co mógłbym nazwać punktem styku między dwoma kontynentami.
I wyobraźcie sobie że znalazłem. Co więcej, ma on związek z poniedziałkową tradycją śmigusa-dyngusa w Polsce.
Zaskoczeni?
Podczas moich podróży do Tajlandii, odwiedzając kilkukrotnie Bangkok i okolice, spotkałem się z określeniem Songkran. Po krótkiej dyskusji ze znajomymi z Chang Mai, okazało się że jest to… święto tajskiego Nowego Roku.
Święto to przypada dokładnie na okres początku pory deszczowej i związane jest z niebywałą, no może nie dla Polaków ;), tradycją. I właśnie ta tradycja, według mnie, może być łącznikiem pomiędzy naszymi kulturami.
A idzie o Festiwal Wody, związany z obchodami tajskiego Nowego Roku. Festiwal ten jest bardzo podobny do tradycji “śmigusa - dyngusa”.
Jeśli wydawało wam się, że tradycja Lanego Poniedziałku w Polsce wywołuje sporo kontrowersji związanych z dylematem - polewać kogoś wodą czy nie, to posłuchajcie jak i co dzieje się w tym czasie w Tajlandii.
Nowy Rok - Songkran
Przy Festiwalu Songkran nasz Lany Poniedziałek jest jak kropla deszczu w oceanie…
Tradycyjny Tajski Nowy Rok - Songkran, największy i najważniejszy z corocznych festiwali w Tajlandii, obchodzony jest od wieków i jest pełen tradycji.
Słowo Songkran pochodzi od starożytnego sanskrytu, języka sprzed tysięcy lat i oznacza “wejście” lub "przejście". Opisuje ono przejście astrologiczne pomiędzy znakami w zodiaku. W kwietniu słońce opuszcza sferę Barana i wchodzi w znak Byka. To okres znany jako “Maha Songkran” lub “Great Songkran”. Oznacza to początek tajskiego Nowego Roku.
Mówi się, że festiwal ma swoje początki w hinduskim festiwalu wiosny, który oznaczał nadejście nowego sezonu żniwnego w starożytnych Indiach. Podczas gdy inne kraje Azji Południowo-Wschodniej świętują podobne tradycyjne to akurat święto Nowego Roku w Tajlandii jest tym, najbardziej znanym na całym świecie.
Songkran w Tajlandii jest oficjalnie trzydniowym świętem narodowym, trwającym od 13 do 15 kwietnia, chociaż uroczystości mogą trwać dłużej - nawet do tygodnia w niektórych miejscach.
Pierwszy dzień festiwalu, 13 kwietnia, znany jako Dzień Songkran, skupia mieszkańców na sprzątaniu swoich domów, miejsc publicznych, świątyń i szkół, aby pozbyć się pecha z poprzedniego roku i przygotować je na nowy rok.
Innym głównym zajęciem jest Song Nam Phra, rytuał, który polega na polaniu pachnącej wody na święte obrazy Buddy, głównie w świątyniach.
Ważne jest aby pamiętać, że wodę (tradycyjnie pachnąca perfumami o nazwie Nam Ob) polewamy nie na głowę ale raczej na tułów i ciało Buddy.
Drugi dzień, 14 kwietnia, jest określany jako Wan Nao. To dzień przygotowania jedzenia i darów ofiarnych, które mają być podane mnichom i złożone w świątyniach następnego dnia. Jest to również czas, aby oddać szacunek starszym. Młodzi ludzie przygotowują wodę różaną i jaśminową, a także wodę zapachową Nam Op, którą można umyć stopy rodziców podczas ceremonii zwanej Rot Nam Dam Hua. Rodzice w zamian dają dzieciom swoje błogosławieństwa, zazwyczaj wraz z jaśminową girlandą kwiatową.
Ludzie lubią również tworzyć odrobinę dobrej karmy, uwalniając ptaki z klatek lub ryby ze zbiorników zamkniętych na otwarte wody.
15 kwietnia, trzeci dzień Songkran, jest znany jako Wan Payawan i ludzie zazwyczaj zaczynają dzień odwiedzając lokalne świątynie, aby przekazać jedzenie i odzież mnichom, którzy następnie modlą się za nich. Biorą również udział w innych rytuałach, które prawdopodobnie przyniosą szczęście na nowy rok.
Niezbędne podczas obchodów Songkran są kwiatowe girlandy, które dodają pachnący i piękny akcent do uroczystości. Główne rodzaje pachnących kwiatów jakie są zazwyczaj używane to - dok mali (jaśmin) i róże. Phuang Malai czyli kwiatowa girlanda, jest popularnym podarunkiem dla starszych krewnych, wyrażającym miłość i szacunek.
Lany poniedziałek?
Songkran jest obchodzony przez wszystkich i wszędzie, w całej Tajlandii.
Podobnie jak podczas Lunarnego Nowego Roku, jest to czas powrotów do rodzinnych miast i wiosek aby spędzić czas z rodziną.
Jeśli wasze plany podróży do Tajlandii obejmują ten okres, to musicie wiedzieć iż bilety transportu publicznego oraz hotele są w pełni wykupione z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem. Uwzględnijcie ten fakt przy planowaniu swojej podróży.
Póki co brzmi przyjemnie prawda?
Ale… o ile tradycyjnie, Songkran był głównie praktyką błogosławienia posągów Buddy, o tyle współcześnie stał się on bardziej znany jako największa na świecie “bitwa wodna”.
Tłumy mieszkańców i turystów, w całej Azji Południowo-Wschodniej, uzbrojeni w wiadra wody, węże i ogromne, kolorowe pistolety wodne zaczynają swoisty “azjatycki lany poniedziałek”…
Ludzie w każdym wieku wypełniają posiadaną “broń wodną” i wiadra po brzegi, i wychodzą na ulice. Pieszo lub z tyłu pick-upów, wprost z ulicy albo balkonów, gotowi zalać każdego, kogo mijają. Co więcej, turyści są głównym celem tej zabawy.
Żeby było jeszcze weselej, duże ilości białego proszku o nazwie “din sor pong” - rodzaj talku wykonany z wapienia - są wyrzucane w powietrze niczym granaty. Opadając, pył pokrywa skutecznie skórę ciała i twarzy. Symbolizuje on ochronę przed złymi duchami i złymi rzeczami, które mogą się zdarzyć.
W tradycyjnych centrach obchodów “Songkran”, takich jak Silom w Bangkoku, korzystanie z tego proszku zostało ostatnimi laty zakazane z powodu obaw, że zatka się system kanalizacyjny (chociaż przedsiębiorczy sprzedawcy często znajdują sposób, aby go przemycić).
Leje się...
W co należy się ubrać podczas Songkran?
Zdrowy rozsądek nakazuje, aby każdy, kto zamierza chodzić po tajskich ulicach podczas Songkran, powinien ubierać się w lekką odzież, szczególnie że kwiecień jest również najgorętszym miesiącem w Tajlandii. Zalecam również pozostawienie wszelkich kosztowności w hotelu. Proszę jednak nie przesadzać ze skąpym ubiorem. Pod wieloma względami Tajlandia jest krajem konserwatywnym, a to wciąż wydarzenie religijne, więc uczestnicząc w Songkran powinniśmy pomyśleć o szortach i koszulkach, a nie strojach kąpielowych.
Songkran odbywa się w całej Tajlandii, ale największe i najbardziej “mokre“ wydarzenia można znaleźć w znanych centrach turystycznych kraju.
W Bangkoku oficjalne uroczystości sponsorowane przez rząd odbywają się w Benjasiri Park, gdzie odwiedzający otrzymują dawkę tradycyjnych tajskich zwyczajów, jedzenia i muzyki. Najbardziej spektakularne walki wodne koncentrują się na Khao San Road - centrum backpackerów w stolicy Tajlandii.
W północnej Tajlandii, Chiang Mai - drugie największe miasto w kraju - podczas kiedy święte posągi Buddy noszone są jeszce ulicami miasta, na drogach przylegających do fosy Starego Miasta i Tha Pae Gate, głównego wejścia do historycznego centrum Chiang Mai, rozpoczyna się prawdziwa bitwa wodna. Na niespotykaną skalę.
Ocean wody...
Dla odmiany, w środkowej Tajlandii, w dawnej stolicy Ayutthaya, odbywają się prawdopodobnie najbardziej niezwykłe obchody Songkran, podczas których stado misternie malowanych w jasnych kolorach słoni, rozpyla wodę na tłumy gapiów.
Tak czy inaczej, woda jest wszędzie — wiadra, pistolety wodne, plastikowe torby, co kto ma pod ręką!
Mogę tylko potwierdzić, że te wojny wodne przypominają wschodnioeuropejskie tradycje, takie jak Húsvéti Locsolkodás czyli “Mokry Poniedziałek” na Węgrzech czy nasz “Lany Poniedziałek” w Polsce i na Ukrainie.
Jak przeżyć?
Kilka porad praktycznych:
- Spodziewaj się zmoknąć, bardzo zmoknąć. Ubierz rzeczy, których ci nie żal. Najprawdopodobniej będziesz musiał je wyrzucić.
- Będzie gorąco, bardzo gorąco - kwiecień jest najgorętszym miesiącem w roku, pamiętaj o kremie z filtrem przeciwsłonecznym.
- Noś swoje rzeczy w wodoodpornej torbie - gotówka, portfel, paszport, wszystko, czego nie powinieneś zmoczyć. Nie wyjmuj telefonu komórkowego lub aparatu na ulicy o ile nie jest wodoodporny.
- Pilnuj swoich rzeczy - są tu duże tłumy, a wraz z nimi przychodzą kieszonkowcy.
- polewanie wodą jest w pełni dozwolone - zobaczysz nawet ludzi (Tajów), polewających funkcjonariuszy policji - ja jednak nie zalecam. Obcokrajowcy nie mają taryfy ulgowej. Lepiej się nie narażać na mandat.
- Bądź mądry - nie polewaj wodą małych dzieci, osób starszych, mnichów i nie strzelaj (z pistoletu wodnego) komuś w twarz.
- Bądź bezpieczny - uważaj na samochody, unikaj motocykli, jeśli możesz. Ludzie leją wiadra wody w twarz kierowców. Może to prowadzić do utraty kontroli i wypadku.
- Baw się dobrze i uśmiechnij się! Jest to czas na świętowanie.
Jak życzyć mieszkańcom Tajlandii "Szczęśliwego Nowego Roku"?
Oto przydatne zwroty:
Sawasdee pee mai = "Szczęśliwego Nowego Roku"
Suksan wan Songkran = "Szczęśliwego Dni Songkran".
Jeśli nadal uważacie, że odrobina wody w Lany Poniedziałek to duży problem, zapraszam do Tajlandii na święto Songkran.
Tu woda leje się strumieniami…
Sawasdee pee mai!
Zobacz także
Muzyka do podcastu i radia pochodzi z serwisu Pixabay.com
Muzyka do podcastu i radia pochodzi z serwisu Pixabay.com
Muzyka do podcastu i radia pochodzi z serwisu Pixabay.com