Jak obchodzimy Lunarny Nowy Rok w Azji - przygotowania.
Chúc mừng năm mới🇻🇳
恭喜发财! 🇨🇳
Gong Xi Fa Cai! 🇲🇾🇸🇬
Happy Lunar New Year!
Szczęśliwego Lunarnego Nowego Roku!
Mam przyjemność publikować artykuł poświęcony obchodom Księżycowego Nowego Roku dokładnie w czasie, kiedy święto to opanowało całą Azję. Cóż za pozytywny przypadek.
Nie będzie chyba lepszej okazji jak właśnie ta, aby podzielić się z wami wrażeniami w dziedzinie kultury obchodzenia Świąt Lunarnego Nowego Roku w Azji.
Wszystkie kraje w których diaspory, chińska lub wietnamska, mają znaczący udział w strukturze społeczeństwa, obchodzą właśnie kolejny Lunarny czy też Księżycowy Nowy Rok. Rok Królika, a dokładniej, Królika Wodnego.
Tak, dzisiaj będzie o popularnym “chińskim nowym roku”. Na początek wyjaśnienie. Nazwa ta w Azji nie obowiązuje. Zdziwieni?
Mamy powszechnie używany tutaj Lunarny Nowy Rok, jest Festiwal Wiosny w Chinach, Tet Festiwal w Wietnamie. Również Koreańczycy i Japończycy mają odpowiedniki nazwy tego święta. Nigdzie jednak nie występuje ono pod nazwą “chiński nowy rok”.
To my, ludzie zachodu, dla uproszczenia, nadaliśmy taką nazwę najpiękniejszemu, najbardziej radosnemu i najważniejszemu ze świąt, obchodzonych w Azji.
Święto to jest zgodne z kalendarzem księżycowo-słonecznym, który jest głównym kalendarzem w Chinach i Wietnamie.
Wydawało by się, że kalendarz juliański a następnie gregoriański, przyjęty powinien być na całym świecie. Jeśli jednak porównamy 5 tysięcy lat historii Państwa Środka z niewiele ponad dwoma tysiącami lat historią kalendarza juliańskiego, to mamy odpowiedź. Chiny, jako kraj o jednej z najdłuższej historii państwowości na świecie, właśnie kalendarz księżycowo-słoneczny uznaje za odpowiadający kulturze i historii swojego narodu. Kalendarz ten jest obowiązującym, przestrzeganym i używanym na co dzień kalendarzem w Chinach i Wietnamie. Z racji powiązań biznesowych, oczywistym jest, iż kalendarz gregoriański jest również w użyciu.
Nowy Rok Księżycowy jest świętem ruchomym. Przypada zawsze w pierwszym dniu, po drugim nowiu księżyca, następujacym po grudniowym przesileniu zimowym. Podobnie jak Wielkanoc, święto to jest różnie umiejscowione w kalendarzu. W zależności od roku, może ono przypadać pomiędzy 21 stycznia a 20 lutego.
W zależności od kraju w którym spędzamy ten okres, będziemy doświadczać różnych wydarzeń kulturalnych, różnic w jadłospisie a także różnej długości trwania tego święta.
I tak, w bardzo tradycyjnych prowincjach Chin, Lunarny Nowy Rok będzie obchodzony 15 dni, aż do Święta Lampionów, które przypada piętnastego dnia po Nowego Roku Księżycowego.
W pozostałych regionach Chin czas trwania Festiwalu Wiosny to siedem dni. Natomiast w Wietnamie, Festiwal Tet, bo tak tutaj nazywa się Lunarny Nowy Rok, trwa trzy dni. Podobnie jest w Malezji i Singapurze. Na Filipinach, mimo że są krajem katolickim, Lunarny Nowy Rok ma swoje jednodniowe obchody.
Tao Quan - tydzień do Nowego Roku
Celebrację Nowego Roku zaczyna się na tydzień przed jego nadejściem. To słynny dzień Ducha Kuchni - Tao Quan. Pisałem już o tym w artykule o Delcie Mekongu. Przypomnę tylko, iż pozwala się duchowi kuchni przenieść w niebiosa by zdać raport z dokonań mijającego roku. Pomocne w tym dziele są 3 złote ryby czyli karpie, które niosą Tao Quan do nieba a następnie wracają do najbliższej rzeki.
W Chinach, dodatkowo, przygotowuje się specjalnego rodzaju owsiankę, którą serwuje się domownikom i gościom na siedem dni przed nadejściem Nowego Roku.
We wszystkich krajach Azji Południowo- Wschodniej oraz Azji Centralnej, które przestrzegają kalendarza księżycowego, miasta nabierają kolorytu.
To na skutek tego, że mieszkańcy zaczynają dekorować swoje mieszkania, domy i ulice kwiatami, kwitnącymi na żółto drzewkami brzoskwini, na różowo drzewkami moreli oraz lampionami. Wszystkie dekoracje są najczęściej w kolorze czerwonym i złotym lub żółtym. Kolory te symbolizują w Azji szczęście i zdrowie. Żyjący na tym kontynencie ludzie są bardzo mocno przywiązani do tradycji.
Jedną z wyjątkowo przepięknych, jest budowanie “ulic kwiatowych” w Wietnamie. Na czas festiwalu Tet, dekoruje się wybraną ulicę lub plac, specjalnie przygotowanymi na ten czas dekoracjami z kwiatów i roślin. Urządza się kąciki i konstrukcje z motywem przewodnim, jakim jest zwierzę będące symbolem nadchodzącego Nowego Roku. Całość jest oświetlona a ścieżki spacerowe prowadzą przez labirynt dekoracji przecudnej urody.
Spacer po “ulicy kwiatowej” należy do jednych z wielu przyjemności, których można zaznać podczas festiwalu wiosny w Azji ale nie jedyną.
Przygotowania do świąt, które rozpoczęły się siedem dni przed nadejściem Nowego Roku finalizują się w Wigilię Nowego Roku, która jest specjalnym dniem poświęconym na przyrządzanie ostatnich potraw ale też sprzątanie domu.
Tradycja sprzątania domów przed Nowym rokiem oparta jest o wierzenie wymiatania negatywnej energii, starych, niemożliwych do załatwienia spraw i złych duchów.
Czynność ta ma przygotować domostwo na przybycie nowych duchów, ma również spowodować, że nasz dom będzie bardziej atrakcyjny dla powracających z niebios duchów. Również jeśli idzie o takie prozaiczne sprawy jak np. strzyżenie włosów, zaleca się aby nie odwiedzać fryzjera w dniu Wigilii Nowego Roku. Strzyżenie włosów w wigilię, pierwszym dniu Nowego Roku lub podczas całych świąt przynosi, mówiąc krótko, pecha.
Mieszkańcy Azji dokonują również zakupów nowych ubrań. Tradycja nakazuje, aby w pierwszym dniu Nowego Roku ubrać nowe rzeczy. Każdy więc kupuje dla siebie coś nowego na ten właśnie dzień i … jak się pewnie już domyślacie, musi to być rzecz w kolorze czerwonym.
Wieczorem zaś odbywa się najważniejsza kolacja rodzinna roku - “Family reunion dinner”, poświęcona wspólnemu przeżywaniu nadejścia Nowego Roku.
Pierogi, Banh Tet i...
Jeśli idzie o wigilię nowego roku w Chinach, to przygotowuje się niezliczoną ilość pierogów. Najważniejsze w tym dniu dania to pierogi Jia ozi oraz kleiste ciasto z mąki ryżowej Nian Gao przygotowane specjalne na wigilijną kolację. Stół dopełniają ryby, warzywa, tradycyjne tofu i zupy.
W Wietnamie serwuje się dwa rodzaje specjalnej potrawy, która na północy nazywa się Banh Chung i ma postać prostokąta, zawierającego kleisty ryż owiniętego w liście bananowca, a na południu zaś potrawa ta ma formę batona ryżowego również owiniętego w liście bananowca i nosi nazwę Banh Tet.
Rytuał przygotowywania obu dań rozpoczyna się o świcie, nakładaniem warstw ryżu na liście i przekładaniem ryżu mieloną fasolą lub mięsem. Gotowanie na parze zajmuje ok. 5 godzin i odbywa się w określonej kolejności i temperaturze. Sztuka zawijania ryżu w liście bananowca, wiązania sznurkiem oraz receptura na farsz przekazywane są z pokolenia na pokolenie.
Tak przygotowani ruszamy na podbój stołu gdzie czeka na nas wieprzowina gotowana z jajkiem - Thit Kho Hot Vit. Duże płaty brzuszne, bogate w grube warstwy tłuszczu, gotowane z dodatkiem pomidorów miesza się z ugotowanymi na twardo jajkami. Do tego pikle z melona albo z kabaczków. Na deser bardzo powszechnie konsumowane ziarna słonecznika, dyni, rodzynki oraz orzechy. Podobnie jak w Chinach, nie brakuje warzyw, ryb czy zup.
Wieczór wigilijny kończy się pokazem sztucznych ogni. A przynajmniej tak było do 2019 roku. W ostatnich latach pokazy te z racji ochrony środowiska oraz wirusa zostały w większości miast odwołane. Szkoda tradycji ale jednocześnie cieszy pozytywny wpływ na środowisko naszej planety. W tym roku, pokaz fajerwerków powraca i w nocy z 21 na 22 stycznia, niebo nad Sajgonem ponownie rozświetlą kolorowe ognie.
Tradycja kolacji rodzinnej jest na tyle silnym magnesem, że mamy do czynienia z największą migracją ludności na świecie. W całej Azji setki milionów, głownie w Chinach, przemieszczają się z miast w których pracują, do swoich rodzinnych miejscowości. To również duża migracja pomiędzy państwami w Azji, Tajwanem, Malezją, Singapurem oraz Wietnamem. Również podróże wewnątrzkrajowe stanowią dominujący obraz Azji w czasie Festiwalu Wiosny. Wszystko to aby spotkać się ze swoimi rodzinami.
Wigilia Nowego Roku
To wielogodzinne spotkanie rodzinne przy suto stole zastawionym. Królują tradycyjne dania, o których już wspominałem. Jeśli będziecie w Chinach, to będą to masowo lepione pierogi z ryżem lub nadzieniem mięsnym Jia ozi lub kleiste ciasto ryżowe Nian gao. Natomiast jeśli będziecie w Wietnamie, to dostaniecie Banh Tet lub Banh Chung a do tego tłustą wieprzowinę z jajkiem, pikle oraz skosztujecie wszelkich owoców kandyzowanych, nasion i orzechów.
Kolacja trwa do północy. Jeszcze dwa lata temu wszyscy udawali się aby obejrzeć pokaz fajerwerków, jednocześnie sami strzelając z kapiszonów aby odgonić złe i stare duchy, które mogłyby się gdzieś zagnieździć w domu. Odgłosy strzelających kapiszonów moją te duchy wypędzić. Jednocześnie stanowią zaproszenie dla przodków. Odgłos kapiszonów przywołują zmarłych członków rodziny dzięki czemu mogą spędzić najbliższe trzy dni razem z rodziną. Przynajmniej duchowo.
Tradycyjne dekoracje obecne wszędzie to czerwone lampiony, drzewka brzoskwiniowe lub morelowe, które przepięknie kwitną na żółto lub różowo. To również czas chryzantem. Co ciekawe, w Azji, na Nowy Rok, chryzantema stanowi bazowy kwiat dekorujący całe miasta i ulice kwiatowe w Wietnamie.
Zwyczajowo tuż po północy, zamyka się drzwi do domu. Trzyma się je zamknięte aż do rana pierwszego dnia Nowego Roku, aby uniemożliwić wejście złym demonem. To także część tradycji zwanej “prawem pierwszej stopy”. Tradycja ta mówi o tym, iż pierwsza osoba która odwiedzi nasz dom w pierwszy dzień Nowego Roku, wniesie do domu całą swoją aurę. Może więc przynieść szczęście lub pecha. Domownicy bardzo skrupulatnie dobierają gości w pierwszy dzień Nowego Roku, szczególnie dbając o tego, który ma pierwszy przekroczyć próg naszego domu.
W oczekiwaniu na pierwszy dzień Nowego Roku, życzę wam wszystkim dużo szczęścia. Wszystkiego najlepszego w Nowym Roku, roku Królika, który symbolizuje harmonię i porządek. To czas na złapanie oddechu i skorzystanie z życiowych mądrości. Rok Królika ma być rokiem obfitości, realizacji pasji i sukcesów prowadzących do spełnienia marzeń. Brzmi zachęcająco.
Przy okazji, pamiętajcie aby wasz Duch Kuchni miał co raportować za rok. Bądźcie więc grzeczni.
O tym, jak świętujemy w Azji pierwsze 3 dni Nowego Roku oraz o tradycjach z nimi związanych, opowiem w następnym artykule. Czuwaj!
Chúc mừng năm mới!
Zobacz także
Muzyka do podcastu i radia pochodzi z serwisu Pixabay.com
Muzyka do podcastu i radia pochodzi z serwisu Pixabay.com
Muzyka do podcastu i radia pochodzi z serwisu Pixabay.com